«عید سیدان» در فرهنگ و باورهای عامیانه مردم کوچصفهان

عید غدیر خم در فرهنگ عامه مردم گیلان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ به طوری که اغلب مردم در این روز با برپایی مراسم و جشن و سرور آن را گرامی می‌دارند. در این روز که در فرهنگ مردم گیلان به عید «سیدان» معروف است، عامه مردم به دیدن سادات می‌روند و این اقدام را پیوندی دوباره بین خود و خاندان اهل بیت(ع) می‌دانند. در این دیدار سادات نیز بر حسب یک سنت قدیمی با اهدای عیدی به دیدارکنندگان از آنان تقدیر می کنند.

در تاریخ و فرهنگ و آداب مردم گیلان، دریافت هدیه از سوی سادات یکی از سنت‌های معمول و مرسوم در منطقه بوده و به عنوان تبرک از آن یاد می‌شود که هم اکنون نیز رایج است.

حمید نظرخواه علیسرایی، نویسنده، روزنامه نگار، پژوهشگر فرهنگ عامه، کوچصفهان شناس و دانشجوی کارشناسی ارشد ایران شناسی فرهنگ مردم، آداب و رسوم و میراث فرهنگی، درباره باورهای عامیانه مردم کوچصفهان درباره عید سعید غدیر خم، اظهار کرد: اهالی برخی از دهکده‌های کوچصفهان همچون علیسرا، شکارسرا، جعفرآباد، بلسبنه، پیرموسی، سده، حشکوا و… در روز عید غدیر خم یا به اصطلاح عامه ساکنین کوچصفهان «عید سیدان»، بر این باورند که می‌بایست برای احترام به خاندان سادات به منزل آنها بروند و این روز را که به نام آنها نامگذاری شده است تبریک گفته و عیدی که به آن «ته کیسه» می‌گویند از «آقا»، مرد سید و «آ دوختر» یا «خانم سادات»، زن سیده دریافت کنند.

وی با بیان اینکه مردم بر این باورند که آن هدیه دریافتی را به هیچ عنوان نباید خرج کنند چون آن «ته کیسه» باعث خیر و برکت زندگی‌شان می‌شود، افزود: در گذشته که پول‌ها به شکل سکه‌ای بود مردم آن را داخل پارچه‌ای «سبز رنگ» یا «پارچه گلدار» قرار داده و گره می‌زدند و داخل صندوق چوبی می‌گذاشتند.

نظرخواه بیان کرد: برخی هم بعد از دیدار از خانواده‌های سادات خوراکی را به عنوان «تبرکی» برای سایر اعضای خانواده با خود به منزل می بردند تا آنها هم با خوردن آن «تبرکی» از گزند بیماری‌ها و حوادث ناگهانی در امان بمانند.